Rozmowa ukazała się na łamach
"Expressu Ilustrowanego"
Rozmawiała Red. Liniana Bogusiak-Jóźwiak
Lato w pełni, tym samym jest więcej okazji do korzystania z kąpieli słonecznych. Słońce bez wątpienia ma dobroczynny wpływ na nasz organizm, ale tylko wtedy, gdy korzystamy z niego rozsądnie, z umiarem i przede wszystkim w sposób bezpieczny. Nieprzestrzeganie tych zasad może mieć zgubny wpływ na nasze zdrowie. Głównie to przez słoneczne promieniowanie ultrafioletowe (UVR). Fotostarzenie się skóry, jej przebarwienia, fotodermatozy (nienowotworowe choroby skóry), rumień, oparzenia i najgroźniejsze w konsekwencji - nowotwory skóry - to częste następstwa nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe wskutek niefrasobliwego, beztroskiego i nadmiernego korzystania ze słońca. W ostatnich latach dermatolodzy obserwują dynamiczny wzrost zachorowań na nowotwory, a także choroby, które mogą być początkiem nowotworów. Jedną z nich jest rogowacenie słoneczne. Jakie są objawy tej choroby? Jak ją leczyć? Między innymi o tym w rozmowie red. Liliany Bogusiak - Jóźwiak (Express Ilustrowany) z prof. zw. dr hab. n. med. Joanną Narbutt, specjalistą dermatologiem, wenerologiem.
Liliana Bogusiak-Jóźwiak - Express Ilustrowany: Mamy lato, co prawda pogoda "w kratkę" a;e mniejmy nadzieje przed nami jeszcze upalne słoneczne dni. Lekarze przestrzegają, aby z kąpieli słonecznych korzystać rozsądnie. Co grozi tym, którzy o tym zapomną?
Prof. zw. dr hab. n. med. Joanna Narbutt: Przyspieszenie starzenia się skóry, przebarwienia, fotodermatozy (nienowotworowe choroby wywołane ekspozycją na promieniowanie słoneczne), rumień, oparzenia i najgroźniejsze w konsekwencji - nowotwory skóry. Są to najczęstsze następstwa nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe u tych, którzy niefrasobliwie i nadmiernie korzystają ze słońca.
W ostatnich latach my - dermatolodzy obserwujemy dynamiczny wzrost zachorowań na nowotwory, a także choroby, które mogą być stanem wyjściowym nowotworów. Jedną z nich jest rogowacenie słoneczne.
Co się kryje pod tym pojęciem i czy jest to schorzenie często przez lekarzy diagnozowane?
Rogowacenie słoneczne zwane też rogowaceniem starczym jest chorobą skóry, która dotyka szczególnie osoby przez lata narażone na niekorzystne oddziaływanie światła słonecznego. Najczęściej rozpoznaje się je u osób starszych. Dochodzi do niego bowiem pod wpływem promieniowania UV, które uszkadza keratynocyty, czyli komórki naskórka. W tych komórkach w wyniku niewydolności mechanizmów naprawy DNA dochodzi do mutacji białek, a to sprzyja powstawaniu ognisk chorobowych. Naskórek zaczyna rozrastać się nieprawidłowo, tworząc łuszczące się, przebarwione punkty. Zmiany te mogą przez lata pozostawać w niezmienionej formie, ulec samoistnej regresji, albo przekształcić się w raka kolczystokomórkowego. Dzieje się tak w 10 do 20% procent przypadków.
Jakie zmiany na skórze powinny zatem zwrócić naszą uwagę i skłonić do wizyty u specjalisty dermatologa?
Rogowacenie słoneczne charakteryzuje się powstawaniem na podłożu skóry czerwono-żółtych, brązowych, beżowych, szarych lub różowych nawarstwień nadmiernie zrogowaciałego, twardego naskórka, skóry suchej, o nierównej chropowatej powierzchni. Zmiany mają od kilku milimetrów do 2-3 cm, często położone są na niewielkim obszarze, najczęściej u jednego pacjenta występuje od kilku do kilkunastu ognisk. Umiejscowione są na częściach ciała najbardziej eksponowanych na słońce: twarzy, skórze głowy w okolicach skroni, uszach, dłoniach, ramionach i przedramionach. Mogą pojawić się również na podudziach.
Jeśli na skórze pojawiły się takie lub podobne zmiany, których wcześniej nie widzieliśmy, nie należy ich lekceważyć i konieczne jest skonsultowanie ich z lekarzem. Zdarza się niestety, że często chorzy lekceważą pojawiające się zmiany, uważając, że są one niegroźne.
Czy każdy, kto lubi wystawiać skórę na promienie słoneczne, może się spodziewać, że dojdzie u niego do rogowacenia skóry?
Są osoby, które narażone są na szkodliwe działanie promieniowania UV bardziej niż inne. Osoby z grupy zwiększonego ryzyka to ci z niskim fototypem skóry, czyli osoby o jasnej skórze i niebieskich oczach, ze skłonnością do oparzeń słonecznych, ci, którzy często są narażeni na promieniowanie UV, osoby po lub w trakcie choroby nowotworowej, nosiciele wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), a także osoby po przeszczepach narządów przyjmujące leki immunosupresyjne.
Czy po wyglądzie zmiany skórnej lekarz może ocenić, czy doszło do rozwoju wspomnianego wcześniej raka kolczystokomórkowego?
Na formę złośliwą tej choroby - przekształcenie w nowotwór, mogą wskazywać: powiększenie się zmian, naciek podstawy, krwawienia nawet przy lekkim zadrapaniu lub owrzodzenia. Chciałabym jednak podkreślić, że choroba odpowiednio wcześnie wykryta jest w pełni wyleczalna.
Jak leczy się skórę zmienioną poprzez rogowacenie słoneczne?
Stosuje się najczęściej wymrożenie (krioterapię) – jest to najszybsza i najbardziej efektywna metoda usuwania zmian, której skuteczność ocenia się na 65-75%. Ale stosuje się też inne metody m.in. terapię fotodynamiczną, w której na zmianę skórną nakłada się światłoczuły roztwór i wystawia ją na działanie specjalnego światła. Roztwór reaguje na światło, co powoduje obumieranie uszkodzonych komórek. Warto polecić tę metodę ze względu na jej bardzo wysoką skuteczność. Stosowane jest także leczenie farmakologiczne miejscowe.
Czy smarując przed wyjściem na słońce skórę kremem z fitrami UVA i UVB jesteśmy w stanie uchronić ją przed omawianym schorzeniem?
Tak. Regularne i prawidłowe stosowanie kremów ochronnych z filtrami UVA/UVB zmniejsza ryzyko rozwoju rogowacenia słonecznego. Jak wykazały badania, stosowanie kremów ochronnych o wskaźnikach SPF > 30 stanowi już odpowiednią ochronę przez nowotworami. Dlatego przed każdorazową ekspozycją słoneczną pamiętajmy bezwzględnie o ochronie przed słońcem i o wyrobieniu w sobie odpowiednich nawyków związanych z ochroną skóry. W przypadku zdiagnozowania zmian ważne jest szybkie podjęcie leczenia pozwalające w dużym stopniu na wyleczenie, a w późniejszym okresie stała kontrola skóry i regularne wizyty w gabinecie dermatologicznym.
Pamiętajmy, że jedynie świadome, bezpieczne korzystanie ze słońca może minimalizować ryzyko przykrych konsekwencji zdrowotnych związanych ze szkodliwym promieniowaniem.
