Bruksizm – przyczyny, objawy i leczenie

Bruksizm, czyli mimowolne zaciskanie lub zgrzytanie zębami podczas snu, to uciążliwa przypadłość, która w Europie dotyczy nawet 11-21% całkowitej populacji. Stan ten jest o tyle niepokojący, że może wywołać szereg poważnych skutków, w tym m.in. wypadanie zębów oraz zakażenia ogólnoustrojowe. Z czego bierze się bruksizm, jak się objawia i w jaki sposób można go leczyć? 

Bruksizm – co to?

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że bruksizm to patologiczne, nawykowe zgrzytanie zębami i zaciskanie szczęki, które zaliczane jest do parasomii. Określenie to stosowane jest w przypadku zaburzeń, które pojawiają się w nocy – tuż przed zaśnięciem lub podczas nocnego wybudzania. Niestety, należy pamiętać o tym, że w dłuższej perspektywie czasu zgrzytanie zębami podczas snu może nie tylko wpływać negatywnie na stan uzębienia, ale też stać się przyczyną wielu niespecyficznych dolegliwości.

Bruksizm – przyczyny

Bruksizm jest schorzeniem wieloczynnikowym, którego przyczyny nie do końca zostały wyjaśnione. Wśród głównych przyczyn nadmiernego zgrzytania zębami i ścierania szkliwa wymienia się:

• zaburzenia zgryzu i nieprawidłowo dopasowane plomby zębowe;
• stres, nerwica i silne napięcia;
• zaburzenia psychiczne i emocjonalne, w tym depresja, stany lękowe, ADHD, autyzm oraz schizofrenia;
• zespół Pradera-Williego;
• nieprawidłowa dieta;
• nietolerancje pokarmowe;
• nałogi, w tym palenie papierosów i picie alkoholu;
• zaburzenia hormonalne;
• niedobory witamin;
• przerost migdałków;
• alergie;
• przyjmowanie niektórych leków, np. leków psychotropowych i selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.

Bruksizm – objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem bruksizmu jest silne zaciskanie zębów – nawet 10-krotnie silniejsze niż podczas zjadania twardego produktu. Oprócz tego u pacjentów obserwuje się nawykowe zgrzytanie zębami, jak również takie objawy jak:

• ścieranie i pękanie zębów;
• ruchomość żuchwy;
• przygryzanie dziąseł;
• krwawienie z dziąseł;
• przewlekły ból głowy i szyi;
• nadwrażliwość zębów;
• bóle barku i ręki;
• wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej.

Bruksizm – leczenie

Leczenie bruksizmu zawsze wymaga indywidualnego podejścia ze strony specjalisty, który niejednokrotnie łączy różne metody terapeutyczne, w tym m.in. fizjoterapię stomatologiczną, psychoterapię oraz stosowanie specjalnych szyn relaksacyjnych (tzw. nakładki na bruksizm). Wybór konkretnej metody, jak również skuteczność leczenia jest w dużym stopniu uzależniona od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz stopnia zaawansowania jego problemu.

Wśród najczęściej wykorzystywanych metod leczenia bruksizmu wymienia się:

• fizjoterapię stomatologiczną – jest to forma leczenia zachowawczego, która obejmuje m.in. terapię mięśniową. Jej celem jest obniżenie napięcia w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego oraz mięśni żwaczy. Regularnie przeprowadzane ćwiczenia oraz techniki relaksacyjne mogą pomóc w zmniejszeniu objawów bruksizmu;
• psychoterapię – uważa się, że w wielu przypadkach bruksizm ma podłoże psychologiczne, dlatego ważne jest, aby pacjent był objęty również wsparciem psychoterapeuty. Stres, silne emocje, depresja, zaburzenia lękowe – wszystkie te czynniki mogą zwiększać napięcie mięśniowe, również w okolicy żwaczy. Praca z psychoterapeutą może pomóc w identyfikacji źródeł stresu i zmniejszeniu nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak zgrzytanie zębami;
• nakładki na bruksizm – specjalna nakładka relaksacyjna zakładana na noc to skuteczny sposób na ochronę zębów przed nadmiernym ścieraniem, a także na rozluźnienie szczęki podczas snu. Rezygnacja ze stosowania szyny może wiązać się z nawrotem dolegliwości typowych dla bruksizmu;
• leczenie botoksem – ostatnia metoda leczenia bruksizmu, która cieszy się w ostatnich latach dużą popularnością. Toksyna botulinowa wstrzykiwana bezpośrednio w mięśnie żwaczy blokuje przepływ impulsów nerwowych, co pozwala na rozluźnienie mięśni, a tym samym redukcję zgrzytania zębami i zaciskania szczęki.

Zabiegi botoksu na bruksizm polecane są przede wszystkim dla osób dorosłych, które zmagają się z mimowolnym zgrzytaniem zębami lub zaciskaniem szczęki. Taki zabieg jest wskazany w szczególności dla osób, w przypadku których inne metody (fizjoterapia stomatologiczna, psychoterapia i nakładki na bruksizm) nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.