Kontaktowe zapalenie skóry uważane jest za jedną z najczęstszych dermatoz, która wiąże się z powstaniem charakterystycznych zmian skórnych w wyniku kontaktu z alergenami lub substancjami drażniącymi. Chociaż może pojawić się na całym ciele, to najczęściej dotyka skóry rąk, która jest jedną z najbardziej narażonych na działanie czynników drażniących partii ciała. Skąd bierze się kontaktowe zapalenie skóry dłoni, jak się objawia i co można z tym zrobić?
Kontaktowe zapalenie skóry to przypadłość, z którą zmaga się nawet 5% światowej populacji. Jest to reakcja organizmu na bezpośredni kontakt skory z czynnikami drażniącymi lub alergenami. W dermatologii rozróżnia się dwa typy tej dermatozy:
Kontaktowe zapalenie skóry dłoni objawia się przede wszystkim pojawieniem na skórze specyficznych grudek wysiękowych, którym może towarzyszyć intensywny świąd lub pieczenie. Pierwsze objawy choroby zaobserwować można już w ciągu kilkunastu godzin do kilku dni od kontaktu z substancją uczulającą. Jeśli ekspozycja na czynnik drażniący lub alergen ma charakter przewlekły, skóra staje się zaczerwieniona, sucha, zaczyna się łuszczyć, a naskórek ulega nadmiernemu rogowaceniu.
Co ważne, zapalenie skóry dłoni (wyprysk kontaktowy) można rozpoznać nie tylko na podstawie charakteru zmian, ale także ich typowej lokalizacji i kształtu. Oprócz klasycznej, ograniczonej postaci kontaktowego zapalenia skóry, występują także bardziej zaawansowane formy choroby, które mogą obejmować szersze obszary ciała i mieć cięższy przebieg. W takich przypadkach objawy mogą przybierać formę rozległego rumienia, pęcherzy lub silnego obrzęku, co wymaga specjalistycznego leczenia dermatologicznego.
Diagnostyka zapalenia skóry rąk zawsze zaczyna się od oceny objawów klinicznych i wywiadu lekarskiego. Podczas rozmowy dermatolog analizuje możliwe czynniki wywołujące, takie jak kontakt z substancjami chemicznymi, kosmetykami, detergentami czy innymi materiałami potencjalnie drażniącymi. Kluczowe jest także określenie, czy zmiany skórne pojawiły się nagle po jednorazowym kontakcie, czy też mają charakter przewlekły i nawracający.
Niezwykle ważne jest też zróżnicowanie typów zapalenia skóry rąk, które obejmują: zapalenie skóry z podrażnienia, zapalenie skóry rąk w przebiegu AZS i kontaktowe zapalenie skóry. Zmiany skórne należy też różnicować z wypryskiem pieniążkowatym i potnicowym, zakażeniami skóry, wypryskiem rogowaciejącym i innymi. Dopiero po dokładnej analizie objawów oraz możliwych przyczyn lekarz może postawić właściwą diagnozę i zaplanować odpowiednie leczenie.
Niestety, jak do tej pory nie opracowano jednego, skutecznego lekarstwa na kontaktowe zapalenie skóry rąk. Terapia opiera się przede wszystkim na eliminacji czynnika wywołującego oraz łagodzeniu objawów. Kluczowe znaczenie ma unikanie kontaktu z substancjami drażniącymi lub alergenami, co często wymaga zmian w codziennych nawykach, np. stosowania rękawic ochronnych przy pracy z detergentami lub kosmetykami.
W łagodzeniu objawów stosuje się maści i kremy zawierające kortykosteroidy, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i świąd. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić inhibitory kalcyneuryny, które są skuteczne w terapii długoterminowej, szczególnie gdy zmiany skórne mają przewlekły charakter. W ciężkich i nawracających przypadkach lekarz może zaproponować terapię doustną, np. leki przeciwhistaminowe łagodzące świąd lub doustne kortykosteroidy w krótkich cyklach leczenia.
Bardzo ważna jest także odpowiednia pielęgnacja skóry. Regularne stosowanie emolientów pomaga odbudować barierę ochronną naskórka i zapobiega jego nadmiernemu wysuszeniu. W przypadku infekcji bakteryjnych, które mogą się pojawić na skutek drapania zmian skórnych, konieczne może być wdrożenie antybiotykoterapii miejscowej lub ogólnej.
