O dobroczynnym wpływie słońca na nasze samopoczucie i stan zdrowia mówi się wiele. Niestety, podobnie jak z każdym innym środkiem medycznym, nadmiar kąpieli słonecznych może wiązać się z przykrymi konsekwencjami. Przykładem tego jest rogowacenie posłoneczne, które uważane jest za jedną z najczęściej występujących, a zarazem najgroźniejszych zmian skórnych. W jaki sposób powstają stany przedrakowe skóry i dlaczego wczesne ich wykrycie oraz leczenie jest tak ważne?
Rogowacenie posłoneczne, zwane również rogowaceniem starczym, to choroba charakteryzująca się występowaniem hiperkeratotycznych, stwardniałych i łuszczących się zmian skórnych, które powstają na skutek szkodliwego działania promieniowania UV. Ogniska rogowacenia mogą pojawiać się pojedynczo lub w formie mnogiej i z reguły obejmują ten obszar skóry, który jest najbardziej narażony na kontakt z promieniami słonecznymi, czyli twarz, nieowłosioną skórę głowy (zwłaszcza u mężczyzn), grzbiet dłoni, szczytową powierzchnię małżowin usznych i podudzia u kobiet. Należy przy tym zaznaczyć, że rogowacenie posłoneczne to nie tyle defekt kosmetyczny, ile raczej stan przedrakowy skóry, co oznacza, że z czasem może ulec zezłośliwieniu. Ryzyko przekształcenia się rogowacenia posłonecznego w nowotwór złośliwy wynosi około 10-15%.
Główną przyczyną powstawania rogowacenia posłonecznego jest przewlekła ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Regularny kontakt skóry ze szkodliwym ultrafioletem sprawia, że DNA keratynocytów ulega uszkodzeniu, a także dochodzi do obniżenia ich zdolności naprawczych. W efekcie prowadzi to do stopniowego gromadzenia się mutacji w komórkach i niekontrolowanego ich namnażania. Do momentu, gdy zaburzenia te ograniczone są wyłącznie do naskórka, możemy mówić o stanie przedrakowym skóry, czyli rogowaceniu posłonecznym. Jeżeli jednak zmutowane komórki przenikną do skóry właściwej, wówczas mamy do czynienia z początkowym stadium raka kolczystokomórkowego.
Wśród osób najbardziej narażonych na rozwój rogowacenia posłonecznego wymienia się:
Charakterystyczne dla rogowacenia posłonecznego jest to, że szorstką i łuszczącą się powierzchnię skóry łatwiej jest wyczuć dotykiem dłoni niż zobaczyć gołym okiem, zwłaszcza jeśli jest to wczesna faza choroby. Z czasem na powierzchni skóry zaczynają pojawiać się szarożółte przebarwienia, a sam naskórek może być zgrubiały i pomarszczony. U wielu pacjentów rogowacenia posłoneczne mają nierówną powierzchnię, a ich rozmiary wynoszą do kilku milimetrów.
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, rogowacenie posłoneczne to stan przedrakowy skóry, w związku z czym konieczne jest wczesne jego wykrycie i natychmiastowe podjęcie leczenia. Diagnostyką tego typu zmian zajmują się dermatolodzy, który przy użyciu dermatoskopu mogą wykryć ogniska rogowacenia.
Jeżeli chodzi o leczenie zmian skórnych charakterystycznych dla rogowacenia posłonecznego, to pod tym względem stosuje się kilka metod. Każda z nich ma jednak ten sam cel – ochronę przed rozwojem raka kolczystokomórkowego skóry. W zależności od liczby ognisk choroby, ich powierzchni, lokalizacji i czasu występowania, a także wieku pacjenta można wdrożyć następujące leczenie:
Głównym zaleceniem dla osób, które chcą uniknąć rozwoju rogowacenia posłonecznego, jest ograniczenie ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne. W związku z tym zwłaszcza w okresie letnim należy wdrożyć następujące nawyki:
Co więcej, warto pamiętać o tym, by regularnie badać skórę całego ciała i raz do roku umówić się na wizytę u dermatologa w celu skontrolowania stanu skóry.
