Szkarlatyna, inaczej określana jako płonica, to bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez paciorkowce, która występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jej główne objawy to charakterystyczna, czerwona wysypka na skórze, która blednie pod wpływem ucisku, a także specyficzny wygląd języka. Jak przebiega szkarlatyna u dzieci i czy osoby dorosłe również mogą zachorować?
Szkarlatyna, podobnie jak róża czy liszajec, jest chorobą bakteryjną wywoływaną przez paciorkowce z grupy A (β-hemolizujące). Choroba rozwija się drogą kropelkową, przede wszystkim poprzez kontakt z zakażoną osobą lub przedmiotami, z których korzystała. Co ważne, źródłem zakażenia mogą być też osoby zdrowe, które są jedynie nosicielami patogenów. Zakażeniu szkarlatyną sprzyja przede wszystkim:
Największy odsetek zakażonych szkarlatyną odnotowuje się wśród dzieci w przedszkolach i szkołach.
Na szkarlatynę chorują głównie dzieci, jednak zdarza się też, że czasami rozwija się ona u osób dorosłych. W takim przypadku choroba może mieć jednak znacznie poważniejszy przebieg, a objawy szkarlatyny będą wówczas bardziej nasilone. Te występujące najczęściej to:
Objawy szkarlatyny u dzieci wyglądają podobnie jak w przypadku osób dorosłych. Najbardziej dokuczliwe to: wysypka, gorączka, ból gardła, nudności, wymioty oraz ból brzucha. Charakterystyczne dla tej choroby jest także występowanie malinowego języka, który staje się intensywnie czerwony, z wyraźnie widocznymi, powiększonymi brodawkami. Ze względu na fakt, że wszystkie te objawy mogą przypominać inne infekcje gardła, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, który postawi odpowiednią diagnozę i opracuje plan leczenia.
Najbardziej typowym objawem szkarlatyny jest wysypka, czyli tzw. osutka skórna. Ma ona charakter drobnoplamistej, czerwonej wysypki, która pojawia się zwykle w okolicach tułowia, a następnie rozprzestrzenia na ręce, nogi i twarz, z pominięciem okolicy ust (tzw. trójkąt Fiłatowa, który pozostaje blady). Wysypka jest szorstka w dotyku, przypominając fakturę papieru ściernego, i blednie pod naciskiem. Po kilku dniach może zacząć się łuszczyć, szczególnie na dłoniach i stopach.
Diagnostyka płonicy polega przede wszystkim na przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem oraz ocenie charakterystycznych objawów klinicznych, takich jak ból gardła, malinowy język, wysypka oraz wysoka gorączka. Konieczne jest też wykonanie wymazu z gardła, czyli tzw. testu na szkarlatynę. Lekarze często stosują też tzw. skalę McIsaaca/Centora, która pozwala na ocenę prawdopodobieństwa zakażenia na podstawie wieku i objawów, takich jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, brak kaszlu i nalot na migdałkach.
Leczenie szkarlatyny obejmuje antybiotykoterapię, której celem jest zwalczenie infekcji bakteryjnej wywołanej przez paciorkowce Streptococcus pyogenes. Najczęściej pacjentom podaje się penicyliny, które przyjmowane są przez 7-10 dni. Po wdrożeniu antybiotyku chory przestaje zarażać w ciągu 24 godzin. Aby złagodzić objawy choroby, można stosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Konieczne jest też odpowiednie nawodnienie organizmu oraz wypoczynek. Po przechorowaniu szkarlatyna nie pozostawia zmian na skórze ani trwałych uszkodzeń, pod warunkiem że leczenie zostało przeprowadzone prawidłowo i w odpowiednim czasie.
